Işık Yılı ve Işık Hızı

Uzaklık algımızın sınırlarını zorlayan kavram: Işık Yılı

Işık Yılı nedir? Işığın saniyede ya da bir yılda aldığı mesafe nedir? Evrendeki mutlak olan ışık hızı mıdır?

Arabanızla 18 saat sürecek bir yolculuğa çıktığınızı düşünün. Hayatınızdan 1 gün bile almayacak bu yolculuk çok uzun gelir bize veya 12 saat sürecek bir uçak seyahati düşünün. Dünya için büyük ama evren için küçücük belki gözetilemeyecek kadar küçük uzaklıklar... Gezegenimizde bu mesafeler bile çok uzak gelirken bilim dünyasında rahatlıkla bahsedebildiğimiz 1 ışık saniyesi ya da 1 ışık yılı gibi mesafeleri hiç düşündük mü? Cevabınız hayırsa gelin beraber bakalım.

Işık Hızı

Modern fiziğin öncülerinden Albert Einstein, Görelilik Teorisi'yle zamanın mutlak olmadığını açıklarken ışık hızı sabit bir değer olduğunu ve evrendeki hızın üst limiti olduğunu söylemişti. Işık hızının değeri ise saniyede 299,792,458 metredir. Yani yaklaşık olarak saatte 300,000 kilometre olarak alınır. Kulağa ilk başta basit olarak gelen bu rakamlar düşündüğümüzde hayretlere düşürebiliyor. O zaman düşünmeye devam edelim.

Işık Saniye, Işık Dakika ve Işık Yılı...

Bu ifadeler ışığın birim zamanda aldığı yolu ifade eden niceliklerdir. Işık saniyesi ışığın 1 saniyede aldığı mesafe, ışık dakika ışığın 1 dakikada aldığı mesafe, ışık yılı ise ışığın 1 yılda aldığı mesafedir. Aslında bunların ışık saati, ışık günü gibi daha fazla örnekleri vardır fakat biz uzatmadan mantığını anlayacağız. 

Işık saniyesi, ışığın 1 saniyede aldığı yol olduğundan 299,792,458 metre yani yaklaşık 300,000 kilometredir. Daha iyi anlamak için bir örnek vermek gerekirse ışık saniyede ekvator üzerinden Dünya'da yaklaşık 23500 tur atabilir. 

Işık dakikanın ise ışığın 1 dakikada aldığı yol demiştik. Bu da 17,987,547,480 metre yani yaklaşık 18,000,000 kilometre bir uzaklığa denk geliyor.

Ve aralarında en popüleri olan ışık yılı... Işık yılı kavramı astronomi alanında en sık kullanılan uzaklık birimidir. Çünkü galaksiler veya yıldızlar arası mesafeleri metre ve kilometrelerle hesaplamak çok büyük değerler elde etmemize sebep olacak ve hesaplamaları da kolay olmayacaktı. Bu yüzden uzay alanında yapılan çalışmalarda ışık yılı kavramı kullanılmaktadır. Işık yılı, ışığın 1 yılda aldığı mesafeydi. Bu da 9,460,730,472,580,800 metre yani yaklaşık 9,460 trilyon kilometredir.

Bugüne kadar insan yapımı nesnelerle ulaşılmış en yüksek hız 2018'de Güneş'e fırlatılan Parker ile saatte 532,000 kilometre olarak kaydedildi. Yani biz insanoğlu olarak ışık hızının yüzde 3 üne bile tam olarak erişmiş değiliz. Bize en yakın yıldız sistemi Alfa Centauri'nin 4,4 ışık yılı, en yakın galaksinin 2,5 milyon ışık yılı uzaklıkta olduğunu düşünürsek şuan için yeni yaşam alanları bulsak dahi taşınmamız mümkün değil gibi gözüküyor. Çünkü 2,5 milyon ışık yılı gibi bir süreyi ele alırsak 23,650,000,000,000,000 kilometre gibi bir mesafeye denk geliyor. En hızlı aracımızla bile bu mesafeyi 

milyonlarca yıl sürede alırız. Ve gerçekten kulağa akıl almaz geliyor.